Bruxismo - Causas e tratamento de apretar os dentes

O bruxismo é outro dos problemas bucodentais máis frecuentes. Neste artigo falamos sobre as causas, tratamento e consecuencias de apretar os dentes involuntariamente.

1) Que é o bruxismo?

O bruxismo é a acción involuntaria de rilar ou apretar os dentes sen propósitos funcionais. Este trastorno pode ocorrer durante o día (bruxismo de vixilia ou diúrno), aínda que o habitual é que se dea durante a noite (bruxismo do sono ou nocturno). Calcúlase que afecta entre un 10 e un 20% da poboación mundial, sen diferenzas notables en cuestións de sexo.

2) Tipos de bruxismo

Dependendo da forma na que se presente o bruxismo, pódense diferenciar os seguintes:

2a) Bruxismo de apretamento

Xérase cando os músculos da mastigación contráense ao apretar os dentes. Ao non haber esvaramento entre os dentes non se produce un desgaste tan marcado. 

2b) Bruxismo de deslizamento ou frotamento

Neste caso xérase unha fricción dos dentes ao contraer e relaxar os músculos da mastigación. Esta forma de bruxismo pode producir un gran desgaste dental ou atrición.

Como adiantabamos ao principio do artigo, tamén podemos clasificalo segundo o momento do día no que se dea este trastorno:

2c) Bruxismo diúrno

Como o seu propio nome indica, consiste en apretar os dentes inconscientemente estando esperto. Adoita manifestarse con outros hábitos como apretar os beizos entre os dentes ou morderse as unllas.

2d) Bruxismo nocturno ou do sono

Ocorre durante as horas de sono. Pode estar relacionado coa Síndrome de Apnea Obstructiva Crónica ou apneas do soño. Adoita provocar dor dental, muscular e articular ao espertar.

3) Causas do bruxismo: por que apretamos os dentes? 

O bruxismo adoita estar provocado por un estado de ansiedade, pero tamén pode ter unha orixe xenética ou estar causado por outras enfermidades:

3a) Factores psicolóxicos que provocan bruxismo

A tensión, a ansiedade, os nervios, a ira, a frustración ou outros estados de alteración psicolóxica son os principais causantes de episodios de bruxismo. De feito, hai determinados tipos de personalidade no que é máis frecuente esta patoloxía.

O estrés e a ansiedade activan o sistema nervioso simpático, preparando o corpo para "loitar ou fuxir". Esta activación pode aumentar a tensión muscular, incluída a dos músculos da mandíbula, o que pode levar a rechinar e apertar os dentes. O estrés e a ansiedade tamén poden afectar a calidade do sono, alterando os patróns de sono e provocando unha maior incidencia de bruxismo. Durante certas fases do sono, o corpo pode entrar en estados semiconscientes nos que son máis comúns os actos motores, como apretar os dentes. En situacións estresantes, algunhas persoas desenvolven hábitos ou comportamentos inconscientes como morderse as uñas ou apretar os dentes.

3b) O apretamento de dentes pode ser hereditario

Numerosos estudos demostraron que o bruxismo pode ter orixe xenética e pode ser compartido entre diferentes membros da mesma familia.

3c) A idade inflúe no bruxismo

Aínda que, como comentabamos, o rechinamiento pode afectar a calquera persoa, é máis frecuente en nenos, adolescentes e xente de mediana idade. En nenos pequenos considérase que existe un bruxismo fisiolóxico, relacionado coa estimulación e desenvolvemento normal da cara, boca e dentición dos nenos. Este bruxismo adoita darse durante a dentición temporal e adoita ir desaparecendo aos poucos a medida que saen os dentes definitivos. Así mesmo pode tamén estar relacionado con estados de ansiedade, nerviosismo ou tensión na infancia.

3d) Problemas bucodentais que causan bruxismo

Ter unha maloclusión ou problemas na musculatura da boca e cara pode causar o rechinamiento de dentes de maneira involuntaria. 

3e) Outras enfermidades que provocan bruxismo

Ademais dos problemas bucodentais mencionados anteriormente, hai outras enfermidades que están estreitamente relacionadas co bruxismo. Neste grupo incluímos alerxias, demencia, Parkinson, hiperactividade, trastorno de refluxo gastroesofáxico, epilepsia, terrores nocturnos ou outros problemas relacionados co soño.

3f) Medicamentos e outras substancias relacionadas co rilar de dentes

De igual forma, algúns medicamentos psiquiátricos (como os antidepresivos) e substancias estimulantes como o tabaco, alcol, cafeína ou o consumo de determinado tipo de drogas poden favorecer o desenvolvemento deste trastorno.

4) Como saber se teño bruxismo

Un dos problemas do bruxismo, especialmente do nocturno, é a dificultade para detectalo. Ao ser un movemento de dentes involuntario, os bruxistas non son conscientes da súa situación ata que alguén non llo di ou as consecuencias empezan a ser perceptibles a primeira ollada. Unha das formas máis habituais de diagnosticalo e controlalo é visitando ao dentista con frecuencia. Un profesional odontolóxico cualificado pode percibir este problema nunha exploración rutineira.

5) Síntomas do bruxismo: cales son as consecuencias de apretar os dentes?

Aínda que o bruxismo pode ser leve, esporádico e non ter consecuencias, nos casos máis graves pode conlevar bastantes problemas como desgastes, roturas, sensibilidade dental, dores musculares, de mandíbula, de oído e/ou de cabeza ou trastornos do sono:

5a) Apretar os dentes pode provocar o seu desgaste

Aínda que hai distintos tipos de desgastes, o bruxismo provoca a chamada atrición dental, unha deterioración das superficies dentais debido a un contacto entre elas. En casos avanzados, o bruxismo pode acabar provocando fracturas dentarias, aplanamiento ou diminución significativa do tamaño dos dentes, abfracciones dentais e afectación da pulpa dental ou nervio.

5b) O bruxismo pode causar sensibilidade dental 

Rilar os dentes pode deteriorar o esmalte, a principal capa protectora dos dentes. Co tempo, isto pode derivar nunha maior sensibilidade dos dentes ao frío e á calor ou, mesmo, dor.

5c) Trastornos do sono provocados polo bruxismo

O bruxismo do soño ou nocturno está moi conectado con outros trastornos do sono. Así pois, os pacientes apretadores poden ser máis propensos a roncar ou, mesmo, ás apneas do sono (pausas na respiración mentres dormen). O insomnio tamén está moi conectado con esta situación. 

5d) A disfunción temporomandibular e a súa relación co bruxismo

Un dos síntomas máis evidentes de padecer bruxismo é espertarse frecuentemente con dor na mandíbula, pescozo, oído e/ou cabeza. Isto débese a que estes movementos involuntarios poden sobrecargar a articulación temporomandibular, a articulación situada en cada lado da mandíbula que nos permite falar e masticar. Co tempo, isto pode, mesmo, derivar nunha disfunción da articulación temporomandibular (ATM) ou xerar contracturas, sobrecargas ou mesmo lesións noutras partes do corpo. De feito, tratar o bruxismo é especialmente importante en deportistas de elite xa que pode aumentar o risco de lesión. 

6) Como tratar o bruxismo

Agora que xa temos claro que é o bruxismo, que o provoca e que consecuencias ten, é momento de profundar sobre os tratamentos para este trastorno bucodental. Hai que ter en conta que, nalgunhas ocasións, o problema pode desaparecer por si só, polo que non é necesario ningún elemento engadido. Pero, en casos de bruxismo crónico, hai que tratar de recuperar unha correcta oclusión.

6a) Tratamento de ortodoncia para combater o rilar de dentes

Unha mala forma na mordida pode xerar contactos daniños entre os dentes á hora de abrir e pechar a boca. Estes contactos prematuros poden desencadear episodios de bruxismo. Cando o bruxismo é consecuencia dunha maloclusión dental, será necesario realizar un tratamento ortodoncia que permite recuperar a oclusión normal e evitar o bruximo. Para iso o principal é realizar un correcto diagnóstico craneofacial en 3D.

6b) A férula de descarga, unha axuda no tratamento para o bruxismo

Una das posibles solucións para diminuír os efectos do bruxismo é facer un protector bucal ou férula de descarga, un dispositivo de plástico ou resina que se coloca entre os dentes e que axuda a protexer aos dentes e ás articulacións temporomandibulares. Hai que ter en conta que as férulas poden previr os efectos (desgaste dental, sobrecarga ATM…), pero NON elimina as causas. Para fabricar as férulas de descarga tómanse uns moldes ou escaneados dixitais da boca para poder estudar o caso, para a continuación preparar o dispositivo axeitado a cada dentadura. O paciente pódea utilizar durante o día, a noite ou durante todo o día, dependendo da intensidade do bruxismo e das recomendacións do odontólogo.

6c) Fisioterapia de cabeza, pescozo e boca

Un especialista en fisioterapia da articulación temporomandibular pode axudar a descontracturar e relaxar os músculos masticatorios, diminuíndo así o cansazo muscular e a dor de cabeza. Ademais tamén pode ensinar a realizar unha reeducación postural.

6d) Reparar os dentes desgastados polo bruxismo

Ademais dos tratamentos anteriormente mencionados, hai que ter en conta que, se o bruxismo provocou xa un grave desgaste dos dentes, o odontólogo pode ter que remodelar as superficies de mastigación dos dentes. Para elo pódese ter que colocar restauracións como son as incrustacións, coroas etc, para reparar o dano e recuperar a estrutura dental perdida.

6e) Medicación recomendable para o tratamento do bruxismo

Aínda que non se adoita recorrer á medicación para tratar este problema, algúns profesionais poderían recomendar o uso de relaxantes musculares e/ou medicamentos contra a ansiedade e a tensión. Nalgúns casos graves pódese aconsellar o uso de inxeccións de botox nos músculos de mastigación para controlar este trastorno.

6f) A relaxación pode axudar a combater o apretamiento de dentes

Como xa contamos, o bruxismo ten unha estreita relación con factores psicolóxicos como a tensión e a ansiedade. Por esta razón, conseguir controlar estes detonantes pode axudar a combater este trastorno. Por iso, é aconsellable evitar os estresores vitais e facer exercicios de relaxación antes de durmir.

6g) Remedios caseiros para combater o bruxismo

Ademais de todo o mencionado ata o de agora, hai algúns remedios caseiros que poden axudar con este problema. Así pois recoméndase evitar o consumo de alimentos duros e goma de mascar e aumentar a inxesta de auga durante do día. Antes de durmir, pódese aplicar xeo ou calor húmido nos músculos da mandíbula e realizar exercicios, estiramentos e/ou masaxes na zona de influencia da articulación temporomandibular.

6h) Tratamento do bruxismo na Coruña

Se vives na Coruña e padeces este ou outro problema relacionado coa saúde bucodental, o equipo de profesionais de Clínica Médico Dental Pardiñas está á túa disposición.