Actualidade

Cancro oral - Prevención, causas e tratamento

O cancro oral é un tipo de tumor maligno que pode afectar a distintas partes da boca. Neste post falamos sobre os tipos de cancros bucais que existen e sobre a prevención, causa e tratamento desta enfermidade. 

A) Que é un tumor oral?

O primeiro que hai que ter en conta é que, normalmente, o corpo controla a división e o crecemento das células. Con todo, nalgunhas ocasións pódese alterar este equilibrio de división e morte celular, formando un tumor. Falamos de tumor oral cando este desenvólvese nalgunha das partes da boca.

A1) Todos os tumores son cancerosos?

É fundamental saber que NON todos os tumores son cancerosos. A diferenza entre un benigno e un maligno é que este último pode crecer e diseminarse por outras partes do corpo, mentres que o benigno pode aumentar de tamaño, pero non se estenderá. Denomínaselle metástase ao proceso polo cal un foco canceroso propágase a outro órgano distinto daquel en que se iniciou, por vía sanguínea ou linfática.

A2) Tipos de tumores orais - En que partes poden aparecer?

Os tumores orais poden afectar a varias estruturas da boca, como poden ser as mucosas, padal, chan da boca, lingua, beizos, enxivas, glándulas salivais e ósos


B) Todo sobre o cancro na boca

En definitiva, un cancro oral é un tumor maligno que se desenvolve nalgunha das partes da boca anteriormente mencionadas. 

B1) O cancro oral - Unha enfermidade moi común

O cancro na cavidade oral non é raro. A nivel global diagnostícanse máis de 400.000 casos anuais desta enfermidade, dos cales entre 4000 e 5000 son españois segundo a Sociedade Española de Oncoloxía Médica. En media, a idade de diagnóstico é de 62 anos, sendo a maioría dos pacientes diagnosticados son homes con antecedentes de consumo regular de alcol e tabaco. Ademais, estímase que ao redor de 130.000 persoas ao ano morren por esta razón.


B1.a) Carcinoma oral de células escamsas - O cancro oral máis frecuente

Os tumores malignos na cavidade bucal supoñen ao redor do 4% de todos os que poden ocorrer no corpo. Deles, o 90% trátase dun carcinoma oral de células escamosas, por tanto, o máis común na rexión oral. 


B2) Causas do cancro na boca

O cancro ocorre cando os axentes carcinoxénicos actúan sobre as células alterando o seu material xenético, producindo unha mutación. Entre os axentes carcinogénicos máis habituais están o alcol e o tabaco, sendo responsables de ata un 90 % dos casos. E é que o alcol e os compoñentes do tabaco como o alcatrán, a nicotina, os gases de monóxido de carbono ou os benzopirenos entre outros, son capaces de producir cambios no ADN das células. Nos últimos anos, o virus do papiloma humano tamén xurdiu como un factor de risco potencial para o desenvolvemento deste tipo de cancro. Outras causas poden ser a radiación, a exposición ao sol excesiva, a mala hixiene ou os malos hábitos alimenticios.


B3) Como previr o cancro oral

Como non podía ser doutra maneira, a mellor forma de previr o cancro oral é evitar ou minimizar a exposición aos axentes carcinxénicos anteriormente descritos. Por esta razón, recoméndase beber o menor alcol posible e non fumar ou deixar de facelo. De feito, varios estudos demostran que o risco de padecer cancro oral despois de 5 anos sen fumar é igual que o dunha persoa non fumadora. Pola súa banda, o virus do papiloma humano (VPH) é unha infección de transmisión sexual, outra razón para poñer todas as medidas de protección posibles nos encontros eróticos. Con respecto ás consecuencias do sol, reducir a exposición nas horas centrais do día e facelo sempre con protector solar. Por último, non hai que esquecer que as revisións periódicas da nosa saúde bucodental no dentista son fundamentais para detectar a tempo indicios do desenvolvemento desta enfermidade.

B4) Síntomas do cancro na boca

A aparición de manchas brancas ou vermellas na cavidade oral ou síntomas como sangrado inexplicable, dor ou entumecimento na boca require unha avaliación inmediata por parte dun cirurxián oral. As manchas brancas ou vermellas que non desaparezan nun prazo de 3 semanas sempre requiren a consulta dun especialista, dado que poden ser unha manifestación temperá do cancro. Outra manifestación común é a aparición de tumoraciones ulceradas ou de úlceras dolorosas, lesións cuxo tamaño adoita variar desde uns milímetros ata varios centímetros. A localización máis frecuente no 75-80% dos casos é a lingua, o chan da boca e a zona de padal brando. 


B5) O diagnóstico deste tipo de cancro

Os cancros orais en estadios avanzados teñen unhas características clínicas bastante evidentes, polo que non adoitan supoñer ningún problema de fronte ao diagnóstico de sospeita de malignidade. Con todo, en estadios iniciais poden presentar diversas formas clínicas que poden inducir ao erro diagnóstico e mesmo pasar inadvertidas, xa que normalmente non presentan síntomas. Só a exploración bucal por parte dun especialista, e máis concretamente unha biopsia, permitiranos facer un diagnóstico definitivo. Hai que ter en conta que o diagnóstico precoz do cancro oral aumenta ata un 90% a taxa de supervivencia dos afectados. 


C) O tratamento do cancro oral

Explicados xa os tipos de tumores orais, e a prevención, causa e diagnóstico do cancro, é momento de falar sobre os seus posibles tratamentos. Un equipo multidisciplinario composto por oncólogos, cirurxiáns de cabeza e pescozo, radioterapeutas e radiólogos decidirá cal é a mellor opción de tratamento para cada paciente. 

C1) A cirurxía oral

O tratamento do cancro na boca require cirurxía na maioría dos casos. A extensión da cirurxía depende do estadio, que se correlaciona coa dimensión do tumor, a afectación dos ganglios linfáticos do pescozo e a presenza de metástase. De feito, se se detecta o cancro oral en etapas moi temperás, pode requirir só dunha cirurxía minimamente invasiva.


C2) A radioterapia, outro tratamento do cancro oral

A radioterapia é unha modalidade de tratamento que usa radiación para destruír células cancerosas. Nos casos curables, a radioterapia xeralmente realízase en asociación coa cirurxía para maximizar a eficacia do tratamento. 


C3) A quimioterapia

Por último, a quimioterapia é un tratamento farmacolóxico no que se poden utilizar diferentes medicamentos. O papel da quimioterapia no tratamento do cancro de cavidade oral avalíase caso por caso. 


C4) Os efectos secundarios do tratamento do cancro oral

Os efectos secundarios do tratamento do cancro oral dependen do alcance da cirurxía e a necesidade de radioterapia ou quimioterapia. Os efectos secundarios comúns inclúen secura de boca, aparición de chagas, afectación das glándulas salivais, cambio de sabor, dificultade para tragar ou para abrir a boca, etc. A duración de cada efecto é variable, indo desde poucas semanas ata toda a vida.


D) Outras lesións na boca que poden malignizar

Os trastornos potencialmente malignos da cavidade oral son un grupo bastante heteroxéneo de lesións mucosas asociadas cun maior risco de transformación maligna a cancro. Estas lesións están relacionadas con numerosos factores etiolóxicos, que poden ser xenéticos e/o ambientais.

D1) Leucoplasia 

É a lesión potencialmente maligna máis frecuente. Trátase dunha lesión xeralmente branca na mucosa da boca que non se desprende ao raspado. A causa máis común é o consumo de tabaco aínda que tamén as hai idiopáticas, é dicir, nas que non se coñece claramente a súa orixe aínda que se pensa que algúns virus poden influír. Se a lesión segue presente un mes despois de eliminar os posibles factores etiolóxicos, recoméndase realizar unha biopsia para obter o diagnóstico definitivo. Calcúlase que a taxa de malignización destas lesións é de 9,5%.

D2) Leucoplasia verrugosa proliferativa

É unha forma agresiva da leucoplasia cun crecemento lento que pode chegar a formar lesións verrugosas. A diferenza da anterior, o tabaco non parece ter relación con estas lesións, pero non se coñece exactamente as causas da súa aparición. Estas lesións adoitan xurdir en persoas maiores e máis frecuentemente na zona de enxivas e mucosa xugal. Adoitan ser extensas na presentación e con case un 50% de malignización . O seu tratamento é complicado debido, por unha lado, á dificultade de obter unha remoción con boas marxes clínicas e, por outro, porque ten unhas altas taxas de recorrencia. 


D3) Lique plano

É unha enfermidade con orixe descoñecida que pode afectar á pel e mucosas de todas as partes do corpo, aínda que hai unha frecuente asociación con trastornos psicosomáticos e situacións de estrés e ansiedade. Pode aparecer e desaparecer por brotes. Adoita manifestarse como unhas estrías esbrancuxadas que aparecen normalmente na mucosa das fazulas, aínda que tamén poden aparecer en lingua e enxivas. Ten un baixo risco de malignización, ao redor dun 1.4%, pero a pesar diso, recoméndase realizar seguimentos 2 veces ao ano das lesións para detectar posibles cambios. Non existe tratamento totalmente efectivo e o obxectivo é controlar os brotes existentes, normalmente aplicando xeles ou enxaugues tópicos con corticosteroides.


D4) Eritroplasia

Son lesións avermelladas de aspecto liso ou moteado que aparecen na cavidade oral, sendo o tabaco e alcol os principais factores etiolóxicos, aínda que tamén se relaciona con dietas baixas en verduras e co VPH. O seu grao de malignización é moi elevado, un 33,1%. De feito, a maioría das lesións vermellas da mucosa oral xa presentan carcinoma in situ ou enfermidade invasiva no momento do diagnóstico. Por tanto, é recomendable que calquera lesión vermella sexa biopsiada. O tratamento ha de ser cirúrxico, extirpando a lesión e eliminando os hábitos tabáquicos e de consumo de alcol do paciente.


E) Os dentistas e a súa importancia no tratamento do cancro de boca

O papel dos dentistas tamén é extremadamente importante antes, durante e despois do tratamento. Por exemplo, tratar a enfermidade das enxivas ou a carie antes dunha cirurxía maior ou de someterse a radioterapia ou quimioterapia, reduce o risco de infeccións ou complicacións. Durante o tratamento recoméndanse visitas periódicas, xa que os posibles efectos secundarios mencionados anteriormente poden requirir de tratamento local e/o sintomático, ademais de poder detectar de forma precoz posibles carie ou problemas nas enxivas. Despois do tratamento do cancro, o mantemento dunha saúde bucal óptima podería axudar a reducir os síntomas comúns como a dor e a boca seca. O dentista pode asesorar mellor ao paciente sobre como lograr un coidado bucal e dental óptimo. O seguimento por parte do dentista tamén é extremadamente importante para detectar posibles complicacións do tratamento ou a recorrencia do cancro. 


E1) Tratamento do cancro oral na Coruña 

Nosa clínica é o primeiro centro en Galicia que conta cun dispositivo innovador que axuda aos profesionais dentais a detectar posibles lesións malignas na boca, lingua, beizos e garganta. Se vives na Coruña e crees que padeces esta enfermidade ou calquera outra doenza bucodental, non deixes de achegarte á nosa clínica médico dental.

Compártao

Moitas enfermidades comúns empezan na boca

Infartos, diabetes, artrites, demencia, cancro… e outras enfermidades comúns poden ter a súa orixe na boca. Aquí explicámosvos esta relación.

Ler máis

Remedios caseiros para dez problemas bucais frecuentes

Estes remedios caseiros poden axudar a facer máis levadíos os síntomas dalgúns dos problemas bucais máis frecuentes. Toma nota!

Ler máis

As consecuencias do consumo de drogas na saúde oral

As drogas son prexudiciais para a saúde xeral, pero poden afectar especialmente á boca. Estas son as principais consecuencias das drogas na saúde oral.

Ler máis
Síganos

Na nosa canle de Youtube, a canle de odontoloxía máis grande a nivel mundial, atopará numerosos vídeos en 3D con explicacións detalladas de máis de 80 tratamentos distintos e subtitulados en 15 idiomas diferentes, ademáis de información sobre procedementos, enfermidades e curiosidades dentais.

Logo Dentalk

Proxecto da Clínica Médico Dental Pardiñas onde resolvemos dudas e preguntas máis frecuentes sobre temas de saúde bucodental