Xa sexas deportista profesional, afeccionado, ou mesmo se es un mero fan do teu equipo local, interesarache saber que hai unha relación cada vez máis evidente entre a saúde oral e a práctica do deporte. Aínda que outros problemas físicos causan maior atención, os problemas dentais son frecuentes nos deportistas de elite, algo do que existe un gran descoñecemento.
1) A relación entre a saúde oral e as lesións
A placa bacteriana, as maloclusións, o bruxismo e outras afeccións bucodentais gardan unha estreita relación coa aparición de lesións nos deportistas de elite. Por iso, cada vez máis equipos deportivos de elite están a incorporar o exame craneofacial, da cavidade oral e da dentición aos seus recoñecementos médicos.
1a) Unha infección na boca pode provocar lesións?
Unha infección crónica causada por unha moa do xuízo, unha carie avanzada ou unha enfermidade periodontal, pode provocar lesións en calquera parte do corpo, xa que as bacterias e mediadores inflamatorios viaxan a través do torrente sanguíneo podendo chegar a músculos, articulacións, ósos e, en casos máis graves, ao corazón.
Por suposto estes non son problemas que afecten exclusivamente os xogadores de fútbol; en 2013 Needleman e col. tras analizar 278 deportistas olímpicos nos JJOO de Londres, á marxe de atopar similares patoloxías, informou que o 18% dos deportistas incluídos no estudo confesaron que os seus problemas bucais habían afectado ou estaban a afectar negativamente sobre o seu rendemento deportivo. Cifras similares obtiveron dous anos despois Ashley e col. evidenciando de novo a influencia negativa dos problemas bucais sobre os resultados deportivos.
1b) A maloclusión e a súa relación coas lesións
Existe tamén unha estreita relación entre as maloclusións dentais e o control da postura corporal e os problemas musculares, relacionándoo cun maior índice de lesións. A falta de dentes e/ou o seu malposición pode conlevar problemas na musculatura masticatoria debido a unha #mal engranaxe dos dentes, por non falar dos problemas dixestivos que implica a dificultade de triturar correctamente os alimentos, dores de cabeza etc. É por iso sumamente importante realizar un correcto diagnóstico craneofacial do paciente para detectar este tipo de problemas de maloclusión e poder realizar o tratamento necesario para corrixilo.
Así mesmo, é importante avaliar as vías aéreas superiores, que inflúen dunha maneira significativa no rendemento deportivo. O ter unha vía aérea superior estreita está relacionado con problemas de maloclusión dental e cun rendemento deportivo máis baixo. O corrixir as maloclusións conleva, en moitos casos, o aumento do volume das vías aéreas superiores e, con iso, unha mellora no desenvolvemento deportivo.
O mismísimo Pau Gasol, unha das primeiras esixencias ás que se tivo que enfrontar ao ser traspasado a Los Ángeles Lakers, foi someterse a un tratamento ortodóncico para corrixir o seu apiñamiento dental (e a maloclusión asociada) para evitar os problemas de equilibrio e molestias repetidas en pescozo e costas que arrastraba do seu paso polos Memphis Grizzlies. Outro exemplo diso foi a fichaxe frustrada do xogador de fútbol Aly Cissokho ao A. C. Milán, no que os médicos concluíron no seu exame que o xogador sufría unha maloclusión, o cal podería ter consecuencias óseas e musculares sobre as costas aumentando o risco de lesións.
Algunhas destas afirmacións poden parecer esaxeradas, pero todas elas teñen respaldo científico. Segundo unha investigación levada a cabo polo departamento de Fisioloxía da Universitat de Barcelona coa Universidade de Innsbruck (Austria) publicada en Neuroscience Letters e Motor Control: “Existe unha influencia recíproca entre o nervio trigémino e o núcleo vestibular, é dicir, os responsables das funcións de masticar e do equilibrio, e os músculos masticatorios e cervicais. Cando hai fatiga, o equilibrio en condicións de máxima inestabilidade é significativamente superior entre os individuos que presentan unha mala oclusión dental”.
2) Outros problemas orais habituais en deportistas
Ademais das lesións anteriormente mencionadas, os deportistas de elite están moi expostos a determinados problemas de saúde bucodental:
2a) A carie dental, un problema frecuente en deportistas de elite
Sabemos que para un deportista a nutrición é case tan importante como os seus adestramentos. E é, precisamente, a alta inxesta de hidratos de carbono e bebidas enerxéticas, a que se relaciona cun elevado índice de carie, aínda maior cando se asocia a deficientes hábitos hixiénicos. Tamén afectan neste sentido os cambios inmunológicos provocados durante a práctica do deporte, ou a tensión propia das competicións, que tamén pode verse plasmado en forma de bruxismo (rechinar de dentes pola noite).
2b) O bruxismo e a súa relación co deporte de competición
A sobrecarga funcional asociada ao bruxismo (apertar ou rechinar os dentes) produce tamén contracturas musculares, o que pode provocar dores de cabeza e pescozo. Tendo a musculatura da mandíbula contracturada é difícil ter un bo control sobre os movementos de cabeza, pescozo e ombreiros, o que pode limitar significativamente o rendemento nalgúns deportes.
Este problema é común en deportistas de elite. Para corrixilo pódense confeccionar uns protectores bucais (férulas deportivas) que non só protexen os dentes de potenciais golpes, senón que axudan a evitar as fracturas e sobrecargas que os deportistas sofren durante situacións de tensións. Estes protectores bucais supoñen o alivio da musculatura relacionada coa mastigación e, por extensión, da musculatura das costas e o pescozo. Está a estudarse, ademais, a potencial vantaxe destes protectores ao aumentar o paso do aire ao facilitar un posicionamento máis adiantado da mandíbula. Tiger Woods ou Cristiano Ronaldo son algúns deportistas de elite que xa usaron algún tipo de férula deportiva para mellorar o seu rendemento.
“Actualmente dispoñemos ademais dun dispositivo que detecta a presión e o contacto exercido por cada dente ao morder. Isto permítenos axustar a forma da mordida para que as cargas estean distribuídas dunha maneira uniforme e que cada dente exerza unha presión e contacto similar. Con iso conseguimos unha mordida equilibrada que nos evitará posibles problemas musculares e articulares derivados diso.”-afirma a Dra. López Prieto.
3) As revisións dentais son fundamentais para deportistas profesionais
Se as revisións dentais son importantes para todos os pacientes, poderíase dicir que nos deportistas son imprescindibles. Por este motivo, tan importante é para o deportista manterse en forma, controlar a dieta e a súa saúde cardiovascular, como vixiar de preto o estado da súa boca e dos seus dentes.
3a) A importancia do diagnóstico craneofacial en deportistas
O diagnóstico é a parte máis importante de calquera tratamento. Mediante o diagnóstico craneofacial en 3D conseguimos unha análise completa tanto da boca, dentes, partes brandas, articulacións e ósos da cara, que será o punto de partida para os tratamentos multidisciplinares, entre os que se atopa de maneira especialmente importante a ortodoncia. Mediante reconstrucións en 3D do cranio, fotografías, vídeos, escáneres faciais e intraorales somos capaces de obter todos os datos necesarios dunha maneira moi precisa para poder realizar un diagnóstico e plan de tratamento individualizado para cada paciente. A maior parte dos casos de maloclusión e problemas articulares e/ou musculares poden resolverse mediante un tratamento de ortodoncia.
3b) Somos a clínica de referencia do R. C. Deportivo da Coruña
Na Clínica Médico Dental Pardiñas levamos cinco tempadas sendo a clínica de referencia do Real Club Deportivo da Coruña, polo que somos os encargados das revisións bucodentais dos xogadores así como dos posibles novos fichaxes. O control da saúde oral incorporouse ás esixencias do club cara aos seus xogadores para conseguir deles o mellor rendemento posible. Se practicas deporte de elite e vives na Coruña, tamén podemos acompañarche na túa devir profesional.
