O embarazo e a saúde bucodental

Os cambios hormonais que experimenta a muller durante o embarazo non só afectan o corpo en xeral, senón que teñen unha incidencia importante na saúde bucodental. Aquí explicamos como inflúe o embarazo na saúde oral. 

A) Por que é importante ter unha boa saúde oral durante o embarazo?

Os cambios hormonais producidos durante o embarazo favorecen, entre outras cousas, o desenvolvemento dalgunhas enfermidades da boca. Manter unha boa saúde oral non só axudará ao benestar da nai, senón que evitará a transmisión destas doenzas ao recentemente nado. E é que as bacterias presentes en diversas enfermidades como a carie ou a enfermidade periodontal poden chegar ao bebé. 

B) Enfermidades da boca e outros problemas habituais durante o embarazo

Aínda que xa introducimos algunhas delas, durante a xestación é habitual desenvolver algúns problemas bucais comúns como son as náuseas, as caries, a xenxivite ou a boca seca. 

B1) Náuseas e vómitos: un problema moi común durante o embarazo

Calcúlase que 8 de cada 10 mulleres experimentan náuseas e vómitos na etapa gestacional, xeralmente limitados ao primeiro trimestre. A parte da inconformidad propia deste malestar, o ácido gástrico pode desgastar os dentes, favorecendo a aparición de carie e aumentando a sensibilidade dental. Para tratar de minimizalo, recoméndase non lavarse os dentes xusto despois de vomitar, senón enxaugarse previamente con auga e esperar uns 30 minutos ata o escovado. Algunhas embarazadas poden sentir náuseas durante o escovado, nese caso é recomendable utilizar cepillos máis pequenos e usar moi pouca cantidade de pasta dental.

B2) A carie dental e o embarazo

Existe a crenza popular de que quedar embarazada pode acabar desencadeando a perda dun dente da futura nai, especialmente polas posibilidades que hai de desenvolver caries durante a xestación e a lactación. E aínda que a carie é un problema frecuente, pódese evitar unha complicación maior. Os acedos gástricos propios das náuseas, a secura de boca, os cambios na composición da saliva durante o final do embarazo, o desbaraxuste na dieta e/ou unha posible diminución de bos hábitos poden favorecer o seu desenvolvemento. Para controlala, recoméndase extremar a hixiene dental e usar produtos con flúor, acudir ao dentista polo menos unha vez durante este período e manter unha dieta libre de alimentos carioxénicos. En mulleres especialmente propensas ao desenvolvemento das caries, aconséllase o uso de seladores dentais en superficies oclusais de molares. Hai que lembrar que a carie dental nonsó prexudica á nai, senón que as bacterias presentes nelas tamén poden transmitirse ao novo membro da familia. 

B3) Enxivas inflamadas e sanguentas durante o embarazo: a xenxivite xestacional

Do mesmo xeito que a carie, a xenxivite é outra condición frecuente que afecta case á metade das embarazadas. Se se dá, adoita aparecer a partir do terceiro mes e desaparecer despois do parto. Aínda que a principal causa é a acumulación de placa bacteriana nos dentes, os cambios hormonais e vasculares da etapa xestacional incentivan a resposta inflamatoria, o que pode dar lugar a unha enxiva arroibada, inflamada e sanguenta. As limpezas bucodentais no dentista son unha das mellores formas de controlar o seu desenvolvemento e evitar complicacións maiores como o desenvolvemento da periodontite.

B3a) Enfermidade periodontal ou periodontite

Diversos estudos indican que a destrución dos tecidos periodontales (enxivas, ligamento periodontal e óso) podería aumentar durante a etapa de xestación, ademais de ser un factor de risco para a preeclampsia. Todo isto pode ser debido a unha combinación dos cambios microbiolóxicos, hormonais, diminución da hixiene bucal, etc. Co cal, as revisións periódicas no dentista cobran máis importancia se cabe en pacientes con este tipo de patoloxía, que poderían mesmo requirir limpezas bucais profesionais ou raspados e alisados radiculares.

B4) Granuloma do embarazo

O granuloma gravídico, tamén coñecido como “tumor do embarazo” ou “ granuloma do embarazo” ocorre en ao redor dun 0.2-10% das mulleres en etapa de xestación. Trátase de crecemento excesivo localizado na enxiva que pode ser debido a unha resposta inflamatoria do propio corpo fronte a microorganismos orais. Normalmente desaparece despois do embarazo.

B5) O embarazo e a boca seca

Outro malestar que pode vir asociado a estes nove meses é o da xerostomía. Esta secura de boca pode estar relacionada cos xa mencionados cambios hormonais, aínda que tamén vén da man de determinados tipos de medicación. Para combater a xerostomía sempre se recomenda aumentar a inxesta de auga ou consumir goma de mascar e caramelos sen azucre, aínda que nalgúns casos pode ser necesario o uso de determinados tipos de enxaugues.

B6) Mal alento durante o embarazo

Tampouco é infrecuente que, durante estes 9 meses, as futuras nais padezan de mal alento. A mestura entre a posible boca seca, xenxivite, os vómitos e outros problemas xa comentados poden provocar unha certa halitosis, aínda que esta é solucionable tratando sempre a causa que a provocou. 

B7) Chagas na boca

Aínda que non é un problema tan estendido como os anteriores, non son poucas as embarazadas que sofren de chagas ou aftas bucais durante este período e durante a lactación. O estrés, os cambios hormonais, os desaxustes vitamínicos e a baixada de defensas propio deste período pode desencadear na aparición destas molestas úlceras. En liñas xerais, o tratamento das aftas bucais adoita ser sintomático, aplicando xeles protectores, enxaugues con clorhexidina ou con anestésicos tópicos, e a maioría desaparecen por si soas ao cabo duns días.

C) Que tratamentos poden facerse durante o embarazo

As limpezas bucodentais profesionais, os tratamentos para a carie e as extraccións dentais pódense realizar de forma segura durante o embarazo. Igualmente, a maioría de fármacos requiridos para o tratamento dos problemas descritos ata o de agora, incluíndo antiinflamatorios, antibióticos e anestésicos locais comúns poden seguir utilizándose. Aínda así, sempre é importante valorar o risco-beneficio para a nai e o bebé.

C1) Toma de medicamentos en embarazadas: cales son seguros?

É importante ter en conta que algúns medicamentos soamente afectan en fases específicas. Entre os medicamentos que máis se adoitan utilizar atópanse os antibióticos (amoxicilina, azitromicina, clindamicina, eritromicina, penicilina) e os analxésicos e antiinflamatorios (paracetamol, metazimol). En canto aos antisépticos como forma de enxaugue, é posible empregar a clorhexidina, o cloruro de cetilpiridinio e xilitol e evitar aqueles que leven alcol.

C1a) Que medicamentos hai que evitar durante o embarazo?

Aínda que, como diciamos, isto pode variar segundo a etapa, durante o primeiro trimestre débense de evitar: ibuprofeno, ketoprofeno, diclofenaco, piroxicam, aspirina, naproxeno e corticoides. Pola súa banda, o tramadol e a codeína só deben empregarse se o beneficio potencial xustifica o risco potencial para o feto. Tamén está contraindicado o uso da povidona iodada (Betadine), xa que o iodo absorbido pode atravesar a barreira placentaria. Ademais disto, existen algúns procedementos dentais cos que convén tomar precaucións:

C2) Uso de anestésicos locais en embarazadas

O uso de anestesia local deberá avaliarse en función do risco/beneficio, pero, polo xeral, pode utilizarse de maneira segura durante o embarazo: por exemplo para tratar un flemón, extraer un dente ou realizar unha endodoncia. O ideal é realizalos durante o segundo trimestre do embarazo, pero, se non son urxentes, poden pospoñerse ata despois do parto. O óxido nitroso como axente de sedación consciente pode ser usado en embarazadas para tratamentos urxentes de curta duración.

C3) Radiografías dentais en embarazadas: son recomendables?

Determinadas intervencións odontolóxicas requiren da realización previa dunha radiografía. En liñas xerais, pode dicirse que durante o embarazo deben evitarse as de control rutineiro, pero, se hai algunha urxencia dental, é perfectamente seguro realizalas. A radiación é mínima e o profesional protexerá debidamente o abdome e pescozo da embarazada con mandil e colar de chumbo.

C4) Branqueamento dental durante o embarazo

É recomendable evitar a realización de branqueamentos dentais durante a etapa de xestación se a paciente ten algunha restauración feita con amálgama. E é que os axentes branqueantes que conteñen peróxido de hidróxeno favorece a liberación de mercurio destes empastes.

D) Como manter a boca sa durante o embarazo

Para tratar de evitar o comentado ata o de agora, aquí dámosvos algúns consellos para manter unha boa saúde bucodental durante o embarazo.

D1) Manter unha boa hixiene bucodental é imprescindible

Aínda que a hixiene oral é fundamental en calquera etapa da vida, convén extremala durante o embarazo e a lactación. Por esa razón, durante estes meses é aínda máis recomendable lavarse os dentes despois de cada comida cunha boa técnica, usar unha pasta fluorada nos casos indicados e pasarse diariamente o fío dental. Se se padece náuseas con frecuencia, pódese utilizar un cepillo máis pequeno durante este período e usar moi pouco dentífrico.

D2) A dieta, un aliado fundamental para a saúde oral

Unha boa dieta pode axudar ao benestar oral da embarazada. Para iso, recoméndase levar unha dieta sa e equilibrada grazas a alimentos nutritivos que conteñan calcio, proteínas e vitaminas A, C e D. Doutra banda, convén limitar o consumo dos alimentos azucrados e as bebidas carbonatadas. Igualmente, é aconsellable privilexiar a froita fresca fronte aos zumes industriais. Por último, masticar goma de mascar sen azucre e con xilitiol axuda á xeración de saliva e, con ela, á protección da boca. 

D3) Cando ir ao dentista se estás embarazada

A pesar de que a axenda durante o embarazo adoita estar especialmente apertada, é importante visitar ao dentista polo menos unha vez neste período. Aínda que se pode acudir en calquera momento, o ideal é facelo durante o segundo trimestre, xa que nesta etapa xa se terminou a formación dos órganos do feto. O odontólogo revisaralle para ver se ten calquera problema de saúde oral, trataralle se fose o caso e daralle os consellos oportunos para manter a boca en bo estado. A prevención e tratamento das caries e a enfermidade periodontal é común na etapa xestacional. 

D4) Vives na Coruña e estás embarazada? Esperámosche

Se vives na Coruña ou noutras localidades próximas e estás embarazada, o equipo de doutores de Clínica Médico Dental Pardiñas estará encantado de recibirte e tratar de aconsellarte e acompañarte nesta etapa tan importante.